Hoe beschermen jodiumtabletten je tegen radioactiviteit bij een kernramp?
Jodiumtabletten worden uit voorzorg verspreid, zodat ze in geval van een ernstig nucleair probleem of ongeluk met een kerncentrale direct te gebruiken zijn. Maar hoe beschermen jodiumtabletten je nu juist tegen radioactiviteit? En vermindert het echt de kans op schildklierkanker?
De effectiviteit van jodiumpillen is afhankelijk van een aantal factoren, zoals het moment van inname. Dit artikel maakt je wegwijs in het gebruik van jodiumtabletten.
Jodiumtabletten bij een kernongeval of nucleaire ramp
Bij een kernongeval kunnen radioactieve stoffen vrijkomen die zich verspreiden via de lucht. Eén van die stoffen is radioactief jodium. Radioactief jodium kan door inademing of besmet voedsel in het lichaam terechtkomen en door je schildklier worden opgenomen. Die slaat jodium op tot ze ermee verzadigd is en dat zorgt op die manier voor een bestraling “van binnen uit”. Door die voortdurende bestraling neemt de kans op kanker en andere aandoeningen aanzienlijk toe. Vooral foetussen, baby's en jonge kinderen lopen een verhoogd risico.
Onze schildklier maakt geen onderscheid tussen radioactief jodium en gewoon jodium. Door op het juiste tijdstip jodiumtabletten in te nemen, raakt je schildklier verzadigd met ongevaarlijk jodium.
Net zoals een spons vol zuiver water geen vuil water meer kan opnemen, neemt een schildklier vol gewoon jodium minder radioactief jodium op. Hierdoor neemt de kans om schildklierkanker te ontwikkelen af. De radioactieve jodiumdeeltjes worden dan gewoon via de urine en de stoelgang verwijderd.
Wanneer jodiumtabletten innemen?
Jodiumtabletten innemen is alleen nodig als er radioactief jodium vrijkomt en ze werken alleen als je ze op het juiste moment slikt. Neem de tabletten nooit op eigen initiatief, maar wacht tot de overheid dat aanbeveelt via een BE-Alert-melding op je mobiele telefoon, de website www.nucleairrisico.be of radio en televisie.
Neem ze dan zo snel mogelijk; als je de tabletten slikt binnen de zes uur na het vrijkomen van radioactief jodium, ben je 100% beschermd. Na 24 uur bieden de tabletten geen bescherming meer.
Voor wie zijn de jodiumtabletten?
Voor iedereen die in een straal van 100 km van een nucleaire site woont. In de praktijk is dat ongeveer elke Belg. Zeker wie binnen de 20 km rond een nucleaire site woont, haalt best de tabletten in huis. Buiten die zone gaat de aandacht in de eerste plaats naar de risicogroepen: baby’s, kinderen en jongeren tot 18 jaar, zwangere vrouwen en moeders die borstvoeding geven.
De kans op schildklierkanker door de opname van radioactief jodium is het grootst bij (ongeboren) baby’s, (jonge) kinderen en iedereen tot en met 40 jaar die binnen de "eerste ring" van een kerncentrale woont (zie tabel). Voor de volgende groepen zijn jodiumtabletten beschikbaar:
- mensen tot en met 40 jaar die binnen de eerste ring van een kerncentrale wonen
- kinderen tot 18 jaar die 20 tot 100 kilometer van een kerncentrale wonen
- zwangere vrouwen die maximaal 100 kilometer van een kerncentrale wonen
In onderstaande tabel staan de richtlijnen gespecificeerd voor leeftijd en kilometerbepaling per kernreactor.
|
Locatie |
Type |
1e Ring |
2e Ring |
|
Doel |
Kerncentrale |
0 – 20 km |
20 – 100 km |
|
Mol |
Onderzoek |
0 – 20 km |
--- |
|
Tihange |
Kerncentrale |
--- |
20 – 100 km |
|
Borssele (NL) |
Kerncentrale |
0 – 20 km |
20 – 100 km |
Wanneer de 0-20 of de 20-100 kilometerzone dwars door een gemeente loopt, worden jodiumtabletten binnen de hele gemeente verspreid.
Iedereen die meer dan 100 kilometer van een kerncentrale woont, hoeft geen jodiumtabletten te hebben of in te nemen bij een kernongeval. Tenzij je uiteraard op het moment van een kernongeval dichter dan 100 kilometer van de kerncentrale bent.
Niemand is echter uitgesloten van deze voorbereidende maatregel. Zo kan je als grootouder ook jodiumtabletten in huis halen voor je kleinkinderen die op bezoek zijn.
Hoeveel tabletten per persoon
- Pasgeborenen en baby’s van jonger dan 1 maand: een kwart tablet
- Kinderen van 1 maand tot 3 jaar: een halve tablet
- Kinderen van 3 tot 12 jaar: 1 tablet
- Kinderen van 12 jaar en ouder: 2 tabletten
- Volwassenen tot en met 40 jaar: 2 tabletten
- Zwangere vrouwen: 2 tabletten (hiermee beschermt u het ongeboren kind)
Hoe jonger, hoe vatbaarder
De gevoeligheid voor het ontwikkelen van schildklierkanker na blootstelling aan radioactief jodium neemt sterk af met de leeftijd.
Vooral personen jonger dan 18 en zwangere vrouwen zijn bij een nucleair ongeval gebaat bij het innemen van jodiumtabletten. Zeker zuigelingen zijn uiterst gevoelig voor radioactief jodium. Peuters al iets minder en lagereschoolkinderen nog iets minder. Adolescenten zijn nog enigszins gevoelig.
Geen verhoogd risico op schildklierkanker bij mensen ouder dan 40
Voor mensen ouder dan 40 is het veelal overbodig om bij een nucleair ongeval jodiumtabletten te slikken. Er bestaat nauwelijks of geen verhoogd risico op schildklierkanker terwijl het risico op bijwerkingen bij gebruik van jodiumtabletten bij 40-plussers net toeneemt.
Bij inname van een te hoge dosis jodium kan dat leiden tot overproductie van schildklierhormoon, met risico op hartritmestoornissen. De mogelijke nadelige effecten van de tabletten wegen in dat geval zwaarder door dan het gezondheidsvoordeel. Wie ouder is dan 40 vraagt dus het best vooraf advies aan zijn huisarts.
Om het ongeboren kind of zuigeling te beschermen, nemen vrouwen ouder dan 40 die zwanger zijn of borstvoeding geven best wel jodiumtabletten in als de overheid daarom vraagt.
